Fizik tedavi ve Down Sedromlu Çocuklar
Down sendromlu bebekerin kaba motor beceleri gelişimleriyle ilgili yaşadıkları güçlükler nelerdir?
Down sendromlu çocuklar diğer bütün çocukların yaptıklarını yapmak isterler: oturmak, emeklemek, yürümek, çevrelerini keşfetmek ve etraflarındaki insanlarla ilişki kurmak isterler. Bunları yapmak için kaba motor becerilerini geliştirmeye ihtiyaçları vardır. Hipotoni (kasın harekete karşı gösterdiği direnç), ligamentöz laksite (eklem bağlarının gevşekliği) ve güçteki azalma nedeni ile down sendromlu çocuklar tipik çocuklar ile aynı şekilde motor becerileri kazanamamaktadır. Bu fiziksel farklılıkları telafi etmek için farklı yollar bulurlar ve bunlar nedeni ile bazen uzun dönemli komplikasyonlar oluşabilmektedir. Örneğin bacaklarda ağrı yada etkin olmayan yürüme biçimleri.
Sıklıkla yansıtıldığının tersine fizik tedavinin amacı gelişimlerini hızlandırmak değildir, amaç mümkün olan hareketlerin gelişimine yardımcı olmaktır. Diğer bir deyişle uzun sürede çocuğun duruşunu iyileştirmek, yürüyüşü desteklemek, etkin yürüme davranışını geliştirmek ve yaşamı boyunca devam ettirebileceği fiziksel egzersizlerin temelini oluşturmaktır.
Fizik tedavi seansları sırasında sizler neler yapılıyor?
Birinci olarak çocuğun kendi başına gerçekleştirebildiği becerileri gözlemliyoruz. Daha sonra çocuğun bir sonraki aşama olarak neyi öğrenmeye hazır olduğuna karar veriyoruz. Çocuk için çok ileri seviyedeki bir şeyi çalışmak yerine, bir sonraki ay içerisinde neyi gerçekleştirmeye hazır olduğunu buluyoruz.
Çocuğun hangi beceriyi öğrenmeye hazır olduğunu bulduktan sonra bunu öğretebilecek yolları keşfediyoruz. Öğreteceğimiz beceriyi belirli aşamalara bölüyoruz. Daha sonra çocuk için en etkili olacak yöntemi bulmak için pek çok farklı yöntem deniyoruz. Bu yöntemler çocuğun öğrenme şekillerine ve fiziksel becerilerine bağlı olarak değişebilmektedir.
Son olarak ve en önemli olarak ebeveynlere çocukları ile beraber nasıl çalışabilecekleri öğretilmektedir. Anne ve babalar çocuğun enerjisi olduğunda ve kendini güçlü hissettiğinde pratik yapabilirler. Bu çalışmalar sırasında becelerileri tam kazanım yolunda ilerlediklerinde çocuk güç ve yeterlilik kazanacaktır.
Mizaç fizik tedaviyi nasıl etkiler?
Mizaç kişinin kendine özgü düşünme, davranış ve tepkilerini kapsamaktadır. Biz kaba motor becerileri öğretirken çocukların düşünme, davranış ve tepki paternlerini inceliyoruz. Bizim gözlemimize göre down sendromlu çocukların temel olarak iki grup mizaca sahipler. Birinci grup çocuklar daha hızlıdır, daha çok risk alır ve yeni hareketleri daha az tolere ederler. Sabit bir yerde kalmak istemezler ve yerleşik düzeni sevmezler. Ikinci gruptaki çocuklar ise daha dikkatlidir ve kontrollü olmayı severler. Yerleşik düzeni severler ve yeni hareketler öğrenirken kolaylıkla korkarlar.
Örneğin birinci gruptaki çocuklar yürümeyi öğrenirken bağımsız bir şekilde adımlarını atmak için bütün riskleri göze alırlar ve sık sık düştüklerinde bundan yılmazlar. Ikinci gruptaki çocuklar ise çok daha dikkatli olurlar, bağımsız olarak adım atmayı sadece dengede olduklarından emin olduklarında denerler.
Çocuğunuzun mizacını anlamak ve onu nelerin motive ederek daha iyi öğrenmesine yardımcı olacağını bilmek çok fayladı olacaktır. Ilerleyen zamanlarda hangi aktiviteleri yaparken eğlendiğini hangilerini yaparken direnç gösterdiğini öğreneceksiniz. Bunları bilmek onun eğlendiği öğrenecek ve daha zor olanlarına dinlenmiş ve motive olmuş zamanlarında geçmeyi öğreneceksiniz.
Ebeveynlerin çocuklarının motor becerilerini geliştirirken bilmeleri gereken bazı genel ipuçları nelerdir?
Down sendromlu çocuklar ve ebeveynlerinin ilk karşılaşacakları durum kaba motor becerilerin gelişimidir. Bu ebeveynler için çocuklarının nasıl öğrendiğini anlamaları için bir fırsattır. Buradaki ipuçlarını kullanarak çocuklarının öğrenme biçimlerini keşfedebilirler.
Çocuğunuzu neyin motive ettiğini öğrenin. Onu motive eden birşey olduğunda daha fazla hareket etmeye eğilimli olacaktır. Örneğin en sevdiği oyuncağa ulaşmak için emekleyecektir. Motor beceriler üzerinde çalışırken çocuğunun başarılı olması ve eğlenmesi sizin nasıl oynadığınıza, hangi tip oyuncakları kullandığınıza ve onları yerleştirdiğiniz yerlere bağlıdır.
Çocuğunuzun nasıl düşündüğünü düşünün. Çocuğunuzun hangi motor becerileri daha çok sevdiğini bulun ve sonrasında onların üzerinde çalışın. Örneğin, eğer çocuğunuz göbeğinin üzerinde olmayı seviyorsa ona dönmeyi, emeklemeyi ve tırmanmayı öğretin. Eğer çocuğunu oturmayı seviyorsa ona kendi kendine oturbilmeyi öğretin. Çocuklar sıklıkla farklı düzende öğrenmeye motivedirler ve sizin çocuğunuzun bu konudaki yönlendirmesine uymanız, onun çalışmaya istekli olduğu konu üzerinde durmanızda bir sakınca yoktur.
Çocuğunuzu başarılı olması için çalıştırın. Onun öğrenmeye hazır olduğu becerileri çalıştırın ve bu sayede onun başarmasını sağlayın. Çalışmalarınız fiziksel olarak en güçlü olduğu, konsantrasyonunun ne yoğun olduğu ve çalışmak için sabrının olduğu zamanları seçin. En iyi motive eden şeyleri kullanmak için onu en iyi pozisyonda tutmayı öğrenin. Son olarak ne zaman bırakmanız gerektiğini bilin. Onunla iyi bir zamanlamayla ayarlanmış bir kaç dakikayı, boğuşma ve yorgunluğu getirecek bir saate tercih edin.
Çocuğunuzun size verdiği ipuçlarını okuyun. Beceri geliştirmek için yaptığınız çalışmalara çocuğunuzun nasıl tepki veridğine dikkat edin. Eğer çok zorlanıyorsa düzeni değiştirin yada ona daha çok destek verin. Çocuğunuz en iyi performansını sergilediği sürece çalışmaya devam edin. Motor beceileri kazandırmak için yaptığınız çalışmaların kalitesi süresinden çok daha önemlidir.
Bu çalışmaları bir oyun gibi gerçekleştirin. Sizde öğretmenin ve bir beceri üzerinde çalışamanın oyun olduğunu düşünün. Öncelikle “oyunu” ona tanıtın. Tanıttığınız “oyunu” hissetmesini ve hareketi tolere etmesi için zaman verin. İkinci olarak, onun oyuna aşina olmasını sağlayınve ondan ne yapmasını istediğinizi anlamasına yardımcı olun. Üçüncü olarak oyunu beraber çalışın ve zamanla desteğinizi azaltın. Dördüncü olarak onun bağımsızlığına doğru ilerleyin. En temel amaç çocuğunuzun oyunda en başarılı seviyeye gelmesi ve bunu kendi başına yapabiliyor olmasını sağlamaktır.
Down sendromlu çocukların özel öğrenme şekilleri vardır ve bizim bunları anlayıp saygı göstermemiz gerekmektedir. Jennifer Wishart isimli bir psikolog bu konuyla ilgili geniş bir yazı hazırlamıştır. Bu yazıya çocuğun fizik tedavi seansları için uygun ve rahat bir ortam yaratılmasını, bu sayede öğrenmeye istekli olmalarını sağlamak gerektiğinden bahsetmektedir. Çocuğun kendini birşey yapmaya zorlandığını hissettiği zaman direnç gösterceğini ve öğrenmemek için farklı yollar bulacağını anlatmıştır.
orijina metin için: http://www.ndss.org/Resources/Therapies-Development/Physical-Therapy-Down-Syndrome/#sthash.ar4DNI0x.dpuf
Çeviri için: Beril Naz İşeri ye teşekkürler
Social Profiles